....

    Ergens waar je pas kan voelen wanneer je rookt.

    Verliefden hebben daar neurotische trekken. Ze moeten iedere vijf minuten naar buiten, als hadden ze telkens opnieuw dat ene trekje nodig om iets te bevestigd te krijgen.

    Woedenden, of tenminste diegenen die denken dat ze het zijn, verzamelen zich meteen met een vredespijp. Zoals overal: conflicten gebeuren. Ook daar. Echter niemand die reageert maar zakelijk, onderkoelt, beredeneert handelt. Tot men vervolgens collectief een rookpauze inlast en deze mensen paniekerig of overdreven ageren.

    Deze mensen hebben daar altijd wel een sigaret op zak. Ach de zaligheid, de ontspanning, de verademing van af en toe een heerlijk trekje te doen. Alsof het leven plots openklapt.

    Langdurige relaties die het roken uit hun leven bannen: het bevat te veel risico. Risico op vreemdgaan, risico op verveling of plots gevoelsmatig ontwaken. Een voorzichtige sigaret bij de verjaardagstaart kan misschien nog. Of op de begrafenis van de stiefmoeder. Misschien hoogstens maar een zuinig trekje. Het is een soort wederzijds verstaan. De tabakstop zoals een ring rond de vinger.

    De ontwikkeling van relaties komt daar in twee snelheden. Zij die roken. Zij die niet roken. Roken: is het verslaving of keuze?

    Cafés waar men het roken verbiedt. De staat heeft namelijk alle belang bij brave, beredeneerde, gehoorzame burgers. Wetenschappers met een geheim politiek agenda verklaren daar dan ook dat roken ongezond is. Ook in de cinema of de trein mag het al lang niet meer. Het zijn nochtans gevoelsopwekkende plaatsen.

    Vrienden die elkaar een sigaret aanbieden. Bedelaars die om een sigaret smeken. De sigaretten van jouw lastig broertje verstoppen. Psychiatrische patiënten die voortdurend roken.

    Iemand die zijn laatste sigaret rookt. Iemand die zijn eerste sigaret rookt.

    Er zijn er die kinderen aanbevelen zo vroeg mogelijk met roken te beginnen. Anderen die het dan weer ontraden. Het zijn de keuzes die bij het leven horen. Wat maakt men uit zichzelf? Wie wordt men? Zulke existentiële vragen vallen daar uitsluitend terug te voeren op het vraagstuk van het roken.

    Daarbij – het roken is de basis van iedere machtsrelatie en bezitsaanspraak. “Stop met roken!” zegt men daar. Immers het schijnt slecht te zijn. En aldus controleert men iemands gedrag en gevoelswezen. Vrienden die elkaar dan weer ten stelligste aanbevelen: “Man, rook toch eens een sigaret.”

    Een brief schrijven – en sigaretten roken. Een brief schrijven – en net geen sigaretten roken.

    Iedereen verschijnt daar in deze mensen hun dromen al rokend. Het mag duidelijk zijn: dromen hebben iets met gevoelens te maken. De dieren hebben daar, of beter gezegd kunnen daar geen gevoelens hebben. Immers zij roken niet. Eenvoudige verklaring. Roken is voorbehouden aan de mensen. Hoogstens een paar makaken of chimpansees kan met het aanleren – de menselijke afstamming wordt bij het zien van zulke beelden langzaam duidelijk. 

    Bezwete atleten, paffend na hun zonet gelopen wereldrecord. De top van de Mount Everest bedwingen om dan vast te stellen dat je jouw sigaretten in de laatste berghut bent vergeten…

    Zij die de tabakvoorraad beheren en iedereen te vriend houden. Zij die een chocolade sigaret opsteken en imiteren. Toch doen alsof heeft geen zin: men ziet daar meteen wie er gevoelens heeft. Rookwolkjes omringen hen.

    Verrassend genoeg: de sigaret na het vrijen kent men daar niet. Men verkiest er één tijdens. Verdomme, over alles moet men daar nadenken! Nadenken: wanneer een sigaret past. Nadenken: of gevoelens –maar welke dan?– dra gepast zouden zijn. Nadenken: of men het nadenken stopt en een sigaret opsteekt? Kortom: kiest men voor de sigaret na of tijdens -- Het ontmoeten? Het conflict? Het afscheid? De geboorte? Het huwelijk? De scheiding? Het succes? De nederlaag?

    Aldus ontwikkel je daar twee soorten realiteit. Je kent daar ‘het moment’, en dan nog eens wat nadien komt – zoals het moment vervolgens in het roken beleeft wordt. Tenzij je reeds rookte, maar net dan zou minder gevoelsaffiniteit wenselijk zijn. Kortom, steeds één realiteit die je voelt maar ofwel te laat of te vroeg komt, en één realiteit die is maar nooit helemaal doordringt.

   Roken – om jezelf te zijn? Roken – om jezelf net niet te zijn?

   Ook daar kent het leven merkwaardige paradoxen. Ieder handelen en sociaal verschijnen is er door deze tweesprong gespleten. Of man en vrouw elkaar met of zonder sigaretten leren kennen? Mensen vertrouwen: doe je dat net met of zonder sigaret? Glimlachen: met of zonder?

   Toeval en esthetische gebeurtenissen bestaan daar slechts voor zij die roken. Al de rest is wiskunde.

   Wat wil je? En wat wil je net vermijden? Het mag ons daarom niet verwonderen dat velen daar louter roken, slechts om aan zulke voortdurende, borende gedachtegangen te ontsnappen. 

         Brasserie Verschueren, 26 februari 2020