De stad is een onmogelijke plaats voor wie lijdt onder het onvermogen om weerstand te bieden aan hulpkreten.

    Wie een talent heeft om aan te voelen wat tussen de regels speelt, als kleuter reeds vertrouwd is om zich af te stemmen op de onuitgesproken wensen en stemmingen van de ander, sindsdien weet dat het geluid van de onschuldigste voetstap al kan beslissen over geluk of verdriet, overleeft maar nauwelijks de hordeloop van de stad.

    Een rochel op het voetpad, een gebochelde man, een dakloze die je een aalmoes toesteekt klampt je vast en begint over zijn ondankbare vader. De toevallige ontmoetingen die deel uitmaken van het leven in de stad, naamloze onthullingen, zintuigelijke indrukken die geen verhaal hebben en half verdoken hulpkreten worden tot graveringen in de ziel waaruit je onwillekeurig een verhaal ontwikkelt. De gebeurtenissen gebeuren zonder volgorde of inhoud, maar jij ontwikkelt later wel het negatief, in jouw donkere kamer, onder je eigen licht, ondergedompeld in je eigen vloeistof waaruit langzaam beelden ontstaan – die blijven.

    Hoe verwijdert men het pluis van de stad? 

    Een voertuig stopt niet aan het voetpad, de hoeven van je bovenburen, een stadsduif met een klomppoot, een afgezaagde stam die aan een gemeentelijke verordening herinnert, reclameboodschappen flikkeren in je gezicht; al die onzachte ontmoeten die je aanklampen, over hun ondankbare vader vertellen, plots een bokshandschoen ontwijken, daar bevindt men zich dus, ik dacht in mijn eigen leven, graveringen in je ziel, hun narratief als magische stof over je uitgeblazen, maken dat ieder gebeuren verder leeft in een plaats die groter wordt dan de stad zelf: het eigen leven.

    Iemand die intuïtie en symbolisme als leidende principes in het leven heeft, trekt een onbedoelde vuilnisbelt naar binnen, op diens fundamenten de toevallige ontmoetingen van een stad zich afspelen. Niet om de zintuigen, maar de ziel te sluiten, moet een mens verhuizen – uit zelfzorg en het serieus nemen van het leven.

    Van de onafwendbaarheid van de onwaarschijnlijkheid van een gegeven orde naar de waarschijnlijkheid dat deze uitéénvalt. Voor wie me niet begrijpt –

    Een glas water is, geloof me, vanuit kosmisch perspectief gewoonweg onwaarschijnlijk. Het is een wonder. Toch, eenmaal dit glas er is, is de sprong naar de waarschijnlijkheid dat het eens zijn vaste vorm verliest zo goed als zeker. Eenmaal dit glas op de grond in verschillende glassplinters uit elkaar valt, vormen deze splinters nooit meer een glas, hoewel, logisch gezien, dit nauwkeurig nagebouwd zou kunnen worden.

    Ons leven is een glas water. Het is ongelofelijk. En wat speelt is niet de vraag of het half vol of halfleeg is, maar of men het recht kan houden en wanneer het onafwendbaar versplintert.

    Wij versplinteren onomkeerbaar op elkaar.

    Problemen ontstaan zelden door het wrijven van inhoud, veelal door wrijving van vorm. Het is vorm die een gevoel, een gedachte, een heersende inhoud onmogelijk kan maken. Het is de vorm die andere gevoelens, gedachten, tot dan toe onmogelijke inhoud mogelijk maakt.

    In het formalisme van twee personen wordt iets beslecht. Niet een verschillende inhoud, maar het verschil in twee stijlen, twee vormgevingen. De vorm is wat de inhoud bepaalt, bedreigt en vormgeeft. Inhoud is gedulde vorm. Wij spreken niet. De vorm spreekt en maakt de betekenis van iedere inhoud mogelijk.

    De vorm is bepalend voor het stromen van bestaande betekenissen. Bedenk: het vloeibare moet ergens in gevat worden. Of nu een plastieken zak, een glas water, een badkuip. Wijzig je de vorm, knijp je bijvoorbeeld in die plastieken zak water of valt het glas kapot, stromen die betekenissen tot andere inhouden. Inhoud moet ingedamd worden, moet structuur krijgen die vertrouwd is, moet tijd krijgen om de inhoud van de vorm, de symbiose die iedere zingeving ondergaat, te ontwikkelen.

    Betekenis moet zich zetten om tot inhoud te worden. Soms gaat de vorm te snel om inhoud te hebben. Soms zit de vorm al te lang aan het inhoudelijke, om nog te stromen.

    Evolutie in vormen en inhoud. Wat die vorm wordt – dat bepaalt de inhoud wel. Vorm doseert niet. Inhoud doseert. Inhoud creëert niet. Vorm creëert – of vernietigt. Vorm verantwoordt zichtzelf. Je kan daar inhoud voor aanwenden, maar vaak wordt inhoud misbruikt om een wijziging in vorm te rechtvaardigen of te veroordelen. Inhoud wordt niet gebruikt voor de vorm. Inhoud is het resultaat van de vorm.

    Vorm verstoort. Vorm overrompelt. Vorm bevleugelt en vertrappelt. Vorm is niet negatief. Enkel inhouden zijn dat. Vorm is niet positief. Enkel inhouden zijn dat. Vorm is stichtend. Vormen zijn nodig en noodzakelijk om het bewegende, prachtige spel van inhoud te doen ontstaan.

    Taal bewoordt maar sluit daarmee de spreker op in de onuitspreekbaarheid der dingen.

    In een alternatieve lezing is Promotheus niet de brenger van techniek, maar van de taal en het vergeten. De mensen kenden namelijk het uur van hun dood, het lot en het geheim van het leven. Zij zaten stil in hun holen en keken triest voor zich uit. Promotheus schonk de mens het vuur, dat is de begeestering, de vreugde van de taal en het spreken. Een kleine, eigen schepping. Daarmee kon de mens aan de slag gaan, waardoor hij zijn lot vergat. Er kwam humor in het bestaan, werklust, en een ‘waarheid’ aan begrippen die zelf de orde optekende – niet langer vastgelegd in de wisselvallige orde van de onbetrouwbare Goden.

    De waarheid van het bestaan werd daarmee toegedekt, afgesloten, vergeten. Wie de taal gebruikt –een spreker– steelt het vuur van de Goden, maakt daarmee essenties aan, maar verbrandt zich ook aan het uitspreken van onuitspreekbare waarheid. Die Goddelijke orde zal je straffen, vastketenen net aan de rots van de taal en het onuitspreekbare gevoel der dingen. Een dier, dat de intuïtieve waarheid van het zwijgen kent en vertrouwd is met de hoogtes van het vliegen, zal in je steeds aangroeiende lever komen pikken iedere keer men vraagt: waarom?

    Een kleine, eigen schepping. Dat is wat iedere taal doet. Iedere spreker. Hoe aandoenlijk, hij legt een vuurtje aan. Alleen heeft dat stichtende, allesverbrandende, de metamorfose van iedere zingeving, kortom dat we winnen zelfs bij het verlies, plaatsgemaakt voor het allesverklarende en verblindende idee dat taal de dingen bewoordt.

    De waarheid, de echte waarheid, kan je niet uitspreken, enkel ervaren. En alleen al daarom moet deze uitspraak fout zijn.

    Ergens waar in een naamloos gezicht een geluksmoment van vroeger je toelacht. 

    Gevoelens im Nachhinein. Ik ervaar geen inzicht. Enkel een moment aan waarheid – waarnaar ik handel. Voelen bleek al zo vaak in de aporie gaan staan. ‘Voelen’ bleek al zo vaak: ik zal je morgen vertellen wat ik voel. Maar of dat dan vertelling of gevoel is, vraag je me, fictie of realiteit?

    De waarheid kan slechts opflitsen – zij bestaat niet. Beter gezegd: zij is een moment, zo bestaat ze. In intervallen, aan-uit, aan-uit, oscillatorisch glijdt het door je, flikkert het in onze ogen, verschijnt/verdwijnt de kometenstaart aan de hemel: haar verschijnen ís haar verdwijnen. In de gelijkzetting van die twee werkwoorden als belichaming van twee werelden bestaat geen fictie en realiteit: waarheid ervaren is beide. 

    Maar wanneer de waarheid van gevoelens of een inzichtelijke realiteit wordt verwacht val ik met een dreun in het slot. Ik kan alleen maar in beiden bestaan. Waarheid: in plaats van iets in te zien leeft het zich uit. En dat, deze vorm van vitalisme, is genoeg, is haar eigen poëzie en hoeft niet door inzicht verzacht te worden.

     Ons hele leven lang speelt het eerste verhaal. De eerste mythologie, die ons intieme, fundamentele verstaan der dingen vormde, ligt soms weggemoffeld in de bezemkast of spookt vanuit de kelder door de huis. Het is het eerste verhaal dat we meekregen maar misschien niet helemaal juist meer herinneren. Het zit in onze guidewire, hoe we reageren, waarom we plots gekwetst zijn maar ook hoe we zelf kwetsen, wat we onuitspreekbaar verlangen en vrezen, wie we zijn. Het zijn de eerste lijnen die we wierpen, die bepalen hoe we nadien proberen aan te knopen. De rest, het plezier, de spanning en de irritatie van alle andere verhalen waar we nadien flirtend-vertellend tegen aan schuren, is deconstructie. Deconstructie van het eerste. Iets wegnemen van het idee dat ons beheerst maar wij niet volledig beheersen.

     Het genot is de bevleugelende illusie van de deconstructie: liever schepper over je eigen verhalen dan een schepping aan zelf te zijn. Toch met het deconstrueren van het eerste blijven we verlangen: iets te omarmen wat we niet bezitten. Deconstructie als omwegen naar jezelf.

*

    De reiziger wordt omgeven door vogels. Je vindt hem door het landschap ploegend, wanneer je hoog boven hem een zwerm vogels, als de kraaien achter een fietsende trekker, door de lucht ziet cirkelen.

    Soms cirkelen zij niet achter hem, meer vloeibaar gedacht als meeuwen in de kiel van een overzetboot, maar gaan zij voorop en vliegen alle richtingen uit, terwijl de aankomende reiziger recht over het grind zoeft. Alsof het Aristotelische begin en de impetus, iets van het initiatief en opene van ieder moment, even in de figuren van deze gevederde wezens verder mag leven. Het heden vliegt als een kogel vooruit, maar in het vuurwerk van de vogeltjes die in alle richtingen uiteenspatten, leeft niet iets van een magistrale vrijheid, maar een magistraal mysterie voort. Alsof wij niet de kruimels in onze sporen achterlaten, maar zij de sporen van onze noodzakelijke keuzes verkruimelen.

    De mens heeft het dier nodig om zichzelf te begrijpen. Neen, niet het dier daarbuiten, ver weg in de bossen of veilig achter tralies, maar het dier in zichzelf. Het dier als het eerste verhaal? En met ‘dier in zichzelf’ doel ik niet op het ontembare en beest in iedereen, want dat is zoals de mens kijkt naar het dier in de mens, maar het intuïtieve, het met open zintuigen gevatte. De blik die meteen voelt, proeft en verstaat. Het spirit animal.

    De reiziger wordt niet omgeven door vogels. De reiziger zelf is een vogel en cirkelt zo rondom zichzelf, is zo cirkelend zichzelf. Misschien vliegt hij over de eigen banen, kielen of geconstrueerde verhalen. Misschien voelt hij een te groot talent om steeds de sporen van zijn eigen noodzakelijke keuzes te verkruimelen. Misschien is reizen even uit de baan van je leven gaan staan, zelf tot de beweging van die alle richting opgaande vogeltjes worden terwijl verder weg het leven over het grind zoeft. Het is in het eigen mysterie gaan staan, omdat in de patronen van ons dagelijks leven het mysterie ons vaak in de weg staat. Het is de noodzaak van de kogel, het eigen ik, verkruimelen.

*

     De reiziger vliegt over, niet weg van zijn eigen banen en verhalen. Reizen is geen ontsnapping uit onze dagelijkse beslommeringen, niet de krampachtige, plots toegeëigende vlucht van de vogel, maar de kans om over die beslommeringen vanuit een ander perspectief te reflecteren. Het is de vogels —al jouw vogels!— laten meevliegen. Het is de tijd nemen, de tijd voelen, om net in een nieuwe omgeving met vochtige snuit aanwijzingen afspeuren over wat er misschien ontbreekt in ons leven thuis en de veranderingen die we zouden kunnen aanbrengen bij onze terugkeer.

*

     Tussen datgene waardoor wij beroerd worden en onze ontroering bestaat geen onderscheid. Ook dat is de betekenis van het spirit animal. De angst en alle liefde van de dieren, het directe van een zenuwbaan, alle reacties in één wezen, is de wereld in jou hebben want jij bent van de wereld.    

*    

    Onze banen zijn getrokken. Wij bewegen ons over het uitgestippelde pad. Eens je op gang bent gezet, kan je moeilijk nog anders dan vooruit molen. Wij trappen door in onszelf, voeren de versnelling op, ademen zonder longen. Wij staan vooraan in de klas, tweede leerjaar, en rammelen een versje af. Sindsdien doen we niets anders – of nu het aframmelen van de deconstructie of het eerste verhaal. Zo hebben we onszelf vanbuiten geleerd. Dat wij heel andere dingen zouden kunnen zeggen —eerlijkere dingen, foute dingen, verzonnen dingen, dingen zoals het dier ze voelt— komt zelden in ons op. Waarom je zelf zou gaan zingen? Waarom je als de vogeltjes in alle richtingen zou tuimelen? Waarom het mysterie verkruimelen? De kijkende blikken van de klasgenootjes verwachten dat ene rijmpje, bepalen welke woorden waarheid zijn, waardoor ook jij de realiteit van dat ene versje verwacht.

    Op de berg gestapelde longen, verwachting boven verwachting, ontstaat “realiteit”. Toch wij ademen nooit in realiteit maar steeds in onze hoofden. Het mysterie is even reëel, evenzeer realiteit, maar noemt men mysterie. Zoals een goede vriend van me optekende: de grootste fictie is dat de realiteit van de realiteit niet wordt gedacht. Het patroon dat het mysterie in de weg staat. Waarom je in de berm zou rijden? Afstappen? Wat bepaalt de paden die je ziet? Het kost al bijzondere moeite om de zoveel jaar een keer een nieuwe cassette (de verzameling tandwielen achteraan op je fiets) te steken. We trappen door en rammelen af, ademen zonder longen. We voeren de versnelling op.

*    

    In het automatisme van de omwenteling leg je iets af. Niet de afstand van een verplaatsing, niet de kilometers van een fietsreis, maar iets van je verhalen en de eigen identiteit. Het verplaatsen van ziel. Iets van die zware kogel, de versjes en het naamloze gewicht van ‘de realiteit’ van de eigen identiteit. Net zoals de realiteit wordt onze identiteit voor een groot deel ingevuld door de verwachtingen van anderen en de bijbehorende voorgehouden beelden waarmee we ons identificeren, of net dissociëren. Maar de vogeltjes die alle richting opgaan halen de spanning er af, leggen de strakke koord aan banden, fluiten andere versjes.

    Soms springt er een kiezel of eikel van onder je banden in het decorum. Het plotse enthousiasme voor dat geluid! Ook dan wordt die richting, dat wat onder onze eigen druk en lijnen wegspringt, opgeworpen en verkruimelt. De luide lach in het bos is het dier in jou.

    Is dit de grote deconstructie van het reizen of net het herontdekken van het ene verhaal? Ik weet intussen (en doe daarom geen andere moeite): op reis wil ik gewoon onder de bomen zijn, ’s nachts en zelfs in de namiddag in de hangmat in liggen, zacht voor de natuur en het eigen wezen, en niet te veel van andere opgedrongen versjes aantrekken.

*

     De mens als lachend dier. Niet techniek, niet kennis, niet het gevoel voor geschiedenis of de keten van oorzaak en gevolg, maar het talent te lachen is waarmee we onze menselijkheid op onze schouders dragen. De mop is zo oud als de geschiedenis van de mens. Vermoedelijk is een grapje maken net één van die bijzondere eigenschappen die ons als menselijke soort het meest typeert. Toen twee apen elkaar een mop vertelden, werden ze mens.

*

    Een escorte van vogels wacht hem op en begeleidt hem, verlegt misschien in zijn kiel opnieuw de steen die hij beroerde, laten de kruimels achter die hij achterlaat.

*

Waarom de fietser deze reis het symbool van de vogel zo hard binnentrekt? Waarom niet het schuin licht door de kruinen, de warme struiken, de zachte heuvels, de lieve bomen? Deze fietsreis ging een onverharde tocht door en over de Alpen worden. Grote hoogtes, machtige valleien, uitgestrekte hemels gestut door nog besneeuwde toppen. Noodweer in Italië verplichtte me een dag voor vertrek een nieuwe route uit te kiezen. In een weg over meer bescheiden hoogte, zonder de aanwezigheid van grote bergen en minder epische uitzichten, merk ik dat meine Art zu verinnerlichen uitdrukkelijker meespeelt, als til ik, door de afwezigheid van epische bergpassen, het eigen innerlijke landschap naar boven.

    Ik ben een zwijger. Ik laat over mij heen walsen. Ik zet mijn verlangens en stromingen aan de kant. Ik weet niet wat ik voel. Daarvoor heb ik een zekere afstand nodig. Tot het moment en jou. Tot mijzelf en de dieren. Tot het leven en het woord. Maar ik ontwikkel beiden, besta niet zonder. Ik ben verliefd in twee snelheden. Alles is aanwezig, maar komt langzamer, trager – meer amorf en in wording. Ja, de versjes die je eens moest opzeggen kwamen misschien met vertraging, met afgetrokken punten voor uitspraak of dictie. Ik moest de wereld voelen alvorens ik ze kon uitspreken. Het werkwoord moest door me gaan alvorens ik het wist te declineren. Woord per woord is uitspreken reeds transformatie ondergaan. Ik moest de wereld die vormde en vervoegde eerst nog voelen, maakte omwentelingen in —voor anderen— te veel of net te weinig tandwielen. De waarheid van het eerste versje was: ik sprak te veel met gevoelens, te weinig met de taal. Ik kreeg strafpunten omdat ik het gevoel liet spreken. Ik liet, of wou dat tenminste, de vogeltjes alle richtingen opgaan, maar de kogel van het onderwijs en de gestapelde longen klasgenootjes trok een baan door me. Ik leerde om te zwijgen. En misschien maar te doen alsof...

    Reizen is mijn manier om deze afstand te nemen en in te nemen. Om niet ingevuld te worden door anderen hun verwachting, die altijd voordringt en mij zal wegzetten, maar in het langzame van mijzelf en het worden te gaan staan. Het is aangroeien, het eigen landschap even naar voren tillen.

    Geen zilveren toppen uit magnesium, geen besneeuwde, dooiende bovenwereld, geen episch blauwe hemel als ondoordringbare buitenkant van het universum – maar het strelen en beroeren van de binnenwereld. De binnenkant van die verhalen, of nu het eerste of in het kwantum versjes, van de dieren, van mezelf. Ik heb voor deze reis een nieuwe cassette gestoken en schakel bij, in verinnerlijking, in mijzelf.

*

    Anderen ademen in je, inspiratie, expiratie, tot er geen ziel meer overblijft.

*

    Niet als een kogel, maar als een brandende fakkel aan zijn en verschijning trekt in estafette het bezielde moment door een schakel aan wezens. Spreeuwen over de velden, een musje dat even mee voorop vliegt, nieuwsgierige eksters, machtige buizerds die vlak voor de reiziger met hun hele vleugelbreedte een haag of lage tak verlaten, kraaien bij iedere hangmatplaats, gele sijsjes en gorsjes, ooievaars als eerste boodschappers naast de weg – ook bij terugkomst zullen zij net buiten Strasbourg als een Egyptisch teken waken, een overzetter tussen twee werelden, om de afstand tussen reiziger en zijn reis te verzegelen.

    De vleugels en de vederen, de snavels en de eieren – symbolen van het loslaten en wegvliegen, maar ook van de onmogelijkheid te bereiken en te beroeren, te bezitten en te houden. Vogels, onze huisdieren even buiten beschouwing gelaten, zijn bijna steeds de eerste dieren die wanneer we ergens aankomen ons komen opzoeken. Die nieuwsgierig even komen kijken en weer wegwippen. Die de moed hebben, net omdat ze zo klein zijn, om dicht bij een groot wezen te gaan staan. Die ons zonder te willen beleren iets tonen over de omgang met het mysterie.

    Te gek, want het zijn misschien de dieren die fysisch en metafysisch het verst van ons staan: vederen en een snavel, geen handen maar drietandpoten, de geboorte uit een ei, niet gebonden aan de bodem. Wij mensen zullen levenslang schalen breken en tegelijk die eenheid van onze scherven bij elkaar zoeken. Iets van die onverwerkelijkte oerdrift, het uitbreken, blijkt in de behoefte: tot deconstructie, om liever schepper dan schepping te zijn.

*

    Het blijft fascinerend: je hebt hetzelfde DNA, bent hetzelfde wezen, duwt een paar knopjes in, voegt een grammatica aan een brein toe en hup – plots ontstaat: De Duitser.

*

    Op reis gaan om jezelf en niet jezelf te zijn. Op reis gaan om een ander perspectief op jezelf te ontwikkelen. Op reis in alle indrukken en vergezichten niets van jezelf en de realiteit terugvinden, maar alles van jezelf en het mysterie. Op reis gaan en geen tegenstelling voelen.

    Ieder verhaal, ieder versje schept. Maar in het verlangen liever schepper over je eigen verhalen dan een schepping aan zelf te zijn gaat er iets van de stichtende creatie verloren. Net die werkzaamheid en de spontane lijnen van ons eerste verhaal! Liever kijken we in de spiegel dan uit te stralen. Want ook hier, zoals steeds, in iedere reisaantekening – al het licht dat je eens zag gaat door je, en gaat verloren. Zoals de vogeltjes uiteengaan. Daar verkruimelt het.

    Jazeker, ook het spirit animal is een spiegeling. Maar evenzeer een lezing, metamorfose, uitnodiging. Spiegelen en niet: jezelf aanstaren. Spiegelen net als uitstralen. In alle kralen. In alle talen. Het kristal als spiegel van het divergente, voor het gelichte anker van de anders zo zware persoonlijkheid – voor het opene in iedereen, maar dat zich zo vaak enkel opent wanneer we op reis zijn…

    De spiegel is gesloten, want weerkaatst slechts één beeld. Het kralen licht, het kristal waarin we kijken en vele figuren ontdekken, als de bereidheid jezelf in vele mensen, dieren, ideeën, gevoelens en misschien uitzichten te herkennen, daarin verder te leven zonder echt te zijn, en daar amorf te bestaan zonder vaste vorm aan te nemen. Het bestaan tussen ontroering en datgene waardoor we ontroerd worden – het zegel tussen reiziger en zijn reis. Het kralenspel als de manier om reiziger in je dagelijkse leven te zijn.

    De spiegel is de schijnwerper, werpt meer duisternis dan spel, doet de ander wegzinken, maar om in spelen van spiegeling te bestaan, in de kralen en het bewegende zijn, is schemeren, is groter en veel kleiner dan een ziel zijn – is bezield leven.

    Het spiegel- en schaduwbeeld; dat het voor de oermens en veertigduizend jaar menselijke geschiedenis volstond om zichzelf te kennen en herkennen, dat de mens zichzelf maar kon zien, ofwel in zijn eigen schaduw, ofwel gebukt, gehurkt en voorovergebogen in poelen en vuil water, had een metafysische betekenis: dat men zichzelf moet vernederen om zichzelf te zien. De facto zetten de duck face en de selfie dat verder, echter op een manier die we niet herkennen.

    Want ondanks onze diafragma’s, telescopen en pixels zijn we er toch niet in geslaagd het beeld op onszelf echt scherper te stellen. Misschien wel in de schijnwerper van de realiteit, van de identiteit, maar welke zelfkennis gaat door die overmaat aan beelden van onszelf verloren?

    Leg je maar naast vosjes, slapende herten en kleine beertjes. De geknotte staart en vochtige snuitjes van je naasten hebben meer betekenis dan de realiteit van hun realiteit. Zij zijn fluisterende adem op de berg gestapelde longen.

*

    Ook voor het rijmpje dat de vogels zingen bestaat er deconstructie.

    Volgens de wet van het gevoel, de noodzaak van paradoxen en onvermijdelijkheid van tegenspraken, moeten er in bandbreedte aan wezens die misschien het verst van ons staan, ook een exemplaar aan te treffen zijn dat net erg dicht bij ons staat.

    Anders gesteld: onder de vogels die ons opzoeken en zich laten zien, die liederen fluiten, die de moed hebben om dicht bij een groot wezen te staan en nieuwsgierig even te komen kijken, behoren er eveneens die zich net niet laten zien, die in hun zwijgen zingen, die nog dichter dan de kruimels die erheen voeren bij het mysterie zelf staan. Wezens die alle wezens overzien en gespeurd hebben, terwijl die andere wezens ze niet eens vermoeden. Wezens die vanuit de achterkant van de spiegel plots toeslaan, door de transparantie van het heden duiken en hun prooi beetgrijpen. In dat beetgrijpen manifesteren ze ultiem, toch doorbreken ze tegelijk hun wezen, want zijn ze zichtbaar en niet langer bedekt door het bos. Toch zelfs in die zichtbaarheid bestaan ze – geruisloos.

    De stille reiziger, liggend in zijn hangmat, de schemering genietend, de avond overschouwend, het bos voelend —kortom: de verwachtingsloze ruimte tussen hem en hemzelf aangroeiend— kreeg recht voor zijn uitzicht op de heuveltoppen aan de rand van het bos het tafereel toegediend van een witte, lichtbruine uil, die met al de helderheid der dieren —als onder een perfect uitgelijnde kosmos en zenuwbanen— toesloeg, door de transparantie van de avond dook, uit het veld iets oplichtte en vervolgens wegvloog.

    Door toe te slaan, door het spiegelbeeld te gaan, breekt de uil uit zijn bestaan, verlaat die zijn afwachtend wezen, maar brengt het die ook, net in alle geluidloosheid en coördinatie, ultiem ter verwerkelijking. Het is zoals de taal, die tonend verbergt en uitdagend uitstelt, die door te beschrijven iets onthult en daarmee tezelfdertijd zichzelf verhult, het beschrevene inschrijft in een context van spel en betekenis, van leegte en machteloosheid aan zichzelf. Dit verhullen is niet het gevolg van dat iets gezegd wordt en we er en passant bij moeten nemen, maar één dynamiek die gebeurt. De uil breekt met dit spel van verbergen en ontbergen uit de metafysica van de vogel, beroert daarmee het onherstelbaar menselijke van de scherven, toch pas nadat alles is gebeurd en hij heeft toegeslagen – hij trekt zich terug in het mysterie.

    Het muisje dat in de klauw verdwijnt, stemt toe. Het geeft zich wanneer de uil niet twijfelt, wanneer de uil niet twijfelt aan zichzelf. Pas wanneer het muisje van de onontkoombaarheid van de klauw kan ontkomen, weert het zich. Pas wanneer de uil, afwachtend in bijna de hele looptijd van zijn traag wezen, aarzelt – schort het hele bos.

    De uil leeft in de schemering. In de spelen van de spiegeling, in de kralen van de reflectie. De uil wil het intiemste zijn tussen licht en duisternis. De uil is groter en veel kleiner dan het bos – is bezieling eerder dan ziel; uitdrukking van schepping eerder dan schepper.

    De uil is afwachtend, toch de uil aarzelt niet. De uil is een zwijger. De uil luistert naar wat het bos te geven heeft. De uil weet niet wat hij voelt terwijl hij het mysterie voelt. De uil heeft een zekere afstand nodig. Tot het moment en jou. Tot zichzelf en de dieren. Tot het mysterie en het woord. Maar hij ontwikkelt beiden, bestaat niet zonder het geheel waarin hij bestaat. Hij overschouwt. Hij overluistert. In de afwachting die het mysterie van de uil is bewaart hij het bos en verzekert hij het van haar voortbestaan. Op deze manier symboliseert de uil de mens in het dier: niet de listige, tweedrachtige, machteloze mens zoals de mens naar de mens in de mens kijkt, niet de mens in de spiegel, maar de mens als kristallen plaats waarin het zijn de ogen opent – en uitstraalt. De mens die de zonsondergang bewondert. De mens die dauwdruppels fotografeert. De mens die bezieling van muziek ervaart.

    Zoals de psychoanalyticus onzichtbaar achter de canapé zit waarop de patiënt vertelt, zo zit de uil in het bos terwijl het bos zijn relaas doet. Niemand ziet hem, maar hij stelt zwijgend gerust: dat er iemand is die luistert, hoort en weet.

*

    Het geheim van de metamorfose. Of nu in taalfouten, in het declineren van het werkwoord of de raadsels van onszelf. Om het mysterie te voeden moet het mysterie buiten zichzelf treden. Het moet zichzelf tijdelijk opgeven. Klauwen en schenken, oren en transformatie om opnieuw de duik in het innerlijke te nemen.

*

    De rand van het bos is al jaren mijn geliefde hangmatplaats. Niet alleen om het uitzicht te genieten, maar evenzeer om te schipperen tussen twee werelden, inzichten, plaatsen aan gebeuren. Het is de plaats waar de schemering bestaat. Hier hoor je de krekels en de vogels. Hier ruisen de kruinen en het gras. Hier treden de herten naar buiten. Hier ben ik toeschouwer, naamloos zwijgend van twee werelden.

    Ik kreeg deze reis in het Zwarte Woud reeds, nietsvermoedend van spiegels of kralen, van spiegelingen en klauwen, dat ontstond pas nadien in mijn aantekeningen, een beeld van het succesvol toeslaan toegediend. Als een treffende aanmaning aan wat ik onder de wegzettende verwachtingen van anderen niet mag vergeten en moet blijven innemen, ondanks mijn talent om mezelf weg te zetten, het bos en het mysterie in. Maar ook het beeld van de terugkomst en het overzicht, de zwijgende gedaante, het heim in het schemeren en het bestaan in het mysterie mocht ik, ditmaal in de Elzas, op de rand van De Vogezen, meemaken – als schoot ook daar iets door de transparantie.

    Al speelt hier meteen de vraag: wie keek wie aan? Het dier in de mens naar de mens in het dier? Of andersom?

    Opnieuw liggend in de avond, zwijgend het dichte bos horend, hangend in een kleine opening tussen de bomen, ketting gekuist en gesmeerd, kijkend of dromend naar de takken daarboven, levend met lage hartslag in de schemering flitst een schim boven me. Het kralen licht. Ik hoor alleen het geluid van de tak waarop die landt, niet het wezen zelf. Een geluid alsof je even een korte, krachtige snok aan een springtouw geeft. Ik weet, voel meteen wie er daarboven zit. Maar ik weet, voel evenzeer dat zodra ik mijn hoofd nog maar een klein beetje zou draaien om mij daarvan te vergewissen, het ook voorbij is. Het mysterie laat zich zien en verdwijnt, treedt buiten zichzelf en heft zich op. Het mysterie komt te snel voor de langzaamheid van de mens. Het mysterie is te traag voor de gejaagdheid van onze ziel.

    Deze uil moet vermoedelijk net hetzelfde als ik, twee uur eerder, gedacht hebben. Dit ene, net wat bredere plaatsje tussen de dichte bomen aan de rand van het bos, perfect voor een hangmat of een vleugelslag uit te rollen, bleek ideaal om het grasveld te overschouwen en daarmee de avondlijke schemering te duiken.

    Wie ging hier door wiens spiegelbeeld? Wie betrapte wie? Wie ontmoette hier – zichzelf? In een flits —als in een perfect uitgelijnde kosmos en zenuwbanen— ging de uil niet door het spiegelbeeld, maar het spiegelbeeld door de uil. Met de laatste continenten licht in de lucht beweeg ik toch mijn nek, waardoor ik het klein uiltje, kenbaar verrast door het zachte geluid van mijn slaapzak onder hem, tot twee keer toe exact hetzelfde zie doen. Rechts scheef kopje. Links scheef kopje. En sneller als de vingerknip van een goochelaar was hij verdwenen.

*

    In de spiegel van de dieren – zien we ons onszelf. Dat er op het plateau van Le Rothlach, de laatste col van mijn reis, met een exemplarische hordesprong een volwassen, enorme vos voor de wielen springt, toont alles over de verinnerlijking van een reis. Tot het zich manifesteert – jezelf. Waar was de realiteit van de realiteit?

    Ik heb bijgeschakeld. De versnellingen niet op- maar afgevoerd. De cassette is gestoken. Het landschap is naar binnen gekeerd. De tandwielen draaien over nieuwe schakels. Het kleine uitje is geboren. Uit- en ingestraald. In alle kralen. In alle talen.

    De vogel niet als een ontsnapping uit onze dagelijkse beslommeringen, die als nijdwezen wegvliegt van onze problemen of de onbereikbare eenheid uitbroedt, maar als symbool van de mogelijkheid om vanuit een ander perspectief te reflecteren, de vleugels te slaan en je op te richten, de vederen te spreiden zonder richting gekozen te hebben, maar vertrouwend op de vlucht.

Juni 2023, Strasbourg - Schwarzwald - Basel - Les Vosges - Strasbourg

    Het kristallen huis. Een glas water drinken direct bij het opstaan is een kristal door je trekken. Meer nog, het is zelf een beetje kristal worden. Het is de spiegels het licht laten reflecteren, de gordijnen en luifels naar de ziel openen tot het daglicht –de droom, het residu, de slaap sijpelt uit je lijf– zich spiegelt in jou. Wakker worden. 

    Maar om dat licht naar binnen te trekken heb je iets voeibaars nodig. Zoals de stok in de lichtbreking, is de dag, het licht, het daglicht en al haar mogelijkheden als refractie van onze ziel. We gaan door het oppervlak en krijgen gestalte, beweging, gedaante. We gaan uit de bewegingen van de slaap en krijgen rechte vorm. Kleuren en licht, geschenk en verleiding, leggen het beeld van de realiteit plat zodra de wakkere mens opstaat. Water is week en vloeibaar, legt het amorfe van de nacht stil alvorens vaste vorm aan te nemen. Kristal is vast water.

    Vast water? Zoals een lichaam uit negentig procent water bestaat. Wakker worden is dit vast blokje vloeibaars kantelen. Beter gesteld deze dagelijkse kanteling ondergaan. Bezinken, stijgen, herschikken, klutsen, het kristal laten tollen en vloeibaar-vast worden: alles van je lijf en ziel herzet zich in die eerste slok water die het kristal doet klaren. De gewoonte zet zich in het lichaam, krast in de ziel.

    Leggen we ons ’s avonds horizontaal dan begint het: het vervloeien van de grenzen, het uitwissen van de gewoonte, de grensvervaging en het verdampen van ziel en lichaam. De stok gaat door het water en contouren wissen zichzelf uit, vervloeien en verlevendigen. Ja, de aarde wordt weer rond en draait, om haar as en dromen, vrij van gewoontes en krassen – vrij van een lichaam.

    Het lichaam: de tragedie en het trauma schuilt in de gewoonte, in je lijf en vlees. Nooit in de ziel of het vloeibare. Jazeker, de slaap zit vol gebeurtenissen, toch is tragedieloos. Het is pas in ons wakkere leven, wanneer het lichaam zich opheft en de aarde platlegt, voor een etmaal weer even de aarde doet stoppen met draaien, dat het trauma bestaat – zonder gebeurtenissen. Slechts gewoonte… Geschiedenis is slechts gewoonte…

    ’s Nachts haalt de aarde haar uren en verloren omwentelingen in en veroorzaakt zo onze dromen.